Biblioteka Publiczna

Pranie pieniędzy : kryminologiczna i kryminalistyczna ocena transakcji podejrzanych

Autor: Wójcik, Jerzy Wojciech.

Słowo wstępne. Jeżeli nie byłoby możliwości legalizowania korzyści osiągniętych drogą przestępstwa, liczba przestępstw radykalnie by się zmniejszyła - to prawda oczywista. Tak jak oczywiste jest niezadowolenie społeczeństw - bez względu na szerokość geograficzną - z efektywności ścigania przestępców. Wspaniałe osiągnięcia dynamicznie rozwijającej się

cywilizacji dostępne są również ludziom, którzy w realizacji swoich celów zdecydowali się wystąpić przeciw prawu. Jeżeli wreszcie globalizacja procesów ekonomicznych jest nieunikniona, to nieunikniona jest również globalizacja przestępczości - zarówno co do form organizacyjnych, metod działania, jak i celów. Wyżej wymienione względy zapewne sprawiły, że chociaż pojęcie "prania pieniędzy" jest stosunkowo stare, to dopiero od kilkunastu lat rządy, organizacje międzynarodowe, świat finansowy w pełni uświadomiły sobie to, że klasyczne metody walki z przestępczością gospodarczą muszą ulec głębokiej modyfikacji. Jasne stało się, że bez udziału szerokiego kręgu instytucji finansowych i państwowych, bez ścisłej współpracy międzynarodowej, efekty walki z coraz lepiej zorganizowanym i zintegrowanym światem przestępczym będą iluzoryczne. Klasyczne rozwiązania systemowe: policja, prokuratura z jednej, a zazdrośnie strzegące tajemnic swoich klientów banki, z drugiej strony zdają się być już niewystarczające. Dlatego wypracowano nowe metody wykrywania przestępstw, m.in. oparte na analizie transakcji i przepływów finansowych, które wskazać mają na próby wprowadzania do legalnego obrotu środków finansowych pochodzących z nielegalnej działalności, czyli na próby prania pieniędzy i tą drogą doprowadzić do innego rodzaju poważnych przestępstw. Metody te odwołują się do nieostrego skądinąd pojęcia "transakcja podejrzana", angażują do wskazywania na takie transakcje praktycznie wszystkie rodzaje instytucji finansowych oraz zakładają powołanie wyspecjalizowanych agend do szczegółowej ich analizy, zwanych ,jednostkami wywiadu finansowego" (od angielskiego: Financial Intelligence Unit). Krótko mówiąc posiadanie spełniającego międzynarodowe standardy systemu walki z praniem pieniędzy stało się w ostatnich latach jednym z podstawowych wymogów bezpieczeństwa obrotu finansowego w każdym państwie. Jeżeli dodać do tego znaczenie wykorzystania analizy transakcji finansowych do zwalczania finansowania międzynarodowego terroryzmu, to jasne stanie się, że efektywnie działające systemy walki z praniem pieniędzy są istotnym elementem bezpieczeństwa państw demokratycznych. Państwa te przyjmują więc nowe regulacje prawne, umożliwiające stosowanie tych metod. Bezwzględnie należy w tym miejscu zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze przyjęcie takich rozwiązań możliwe jest tylko wówczas, gdy instytucje finansowe zmodyfikują nieco swoje doktrynalne podejście do sprawy tajemnicy bankowej. Efektywne funkcjonowanie wywiadu finansowego jest bowiem niemożliwe bez bieżącego dostępu do wszystkich niezbędnych informacji. Po drugie zaś - i to uważam za najważniejsze -te nowe rozwiązania wprowadzają zupełnie nową i oryginalną "strukturę", przenikającą na wskroś cały system finansowy. Cudzysłów przy słowie struktura jest tu jak najbardziej uzasadniony, gdyż nie wiąże się ona z podległością organizacyjną czy służbową. Warto jednak uświadomić sobie, że np. w naszych warunkach ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł mobilizuje do walki z praniem pieniędzy nie tylko służby Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, ale przede wszystkim rzesze pracowników zatrudnionych w bankach, zakładach ubezpieczeniowych, domach maklerskich, kantorach wymiany walut itp., :czyli w tzw. "instytucjach obowiązanych", których liczbę szacuje się na kilkadziesiąt tysięcy. Pracownicy ci zobowiązani są do bieżącego analizowania transakcji i w przypadku uznania ichpodejrzane, w rozumieniu wspomnianej ustawy, niezwłoczne informowanie o tym Generalnego ktom. Jest więc rzeczą oczywistą, że skuteczność przyjętych w Polsce rozwiązań ustawowych w walce z praniem pieniędzy w znacznej części zależy od przygotowania tej swoistej armii do wypełnienia nałożonej na nią misji, od wiedzy, doświadczenia i stopnia identyfikacji z celami ustawy ludzi, którym w instytucjach finansowych powierzono stosowne obowiązki.Powyższe słowa musiały paść, aby w pełni ukazać znaczenie pracy Pana dr Jerzego Wojciecha Wójcika pt. "Pranie pieniędzy. Kryminologiczna i kryminalistyczna ocena transakcji podejrzanych". Wprawdzie problematyka prania pieniędzy ma już w Polsce swoją literaturę, ale ` po pierwsze jest ona uboga, a po drugie - z uwagi na jej nowość i dynamikę - w znacznej mierze zdezaktualizowana. Tymczasem to, czego najbardziej potrzeba, to świadomość, że rzetelna, aktualnai praktyczna wiedza o zwalczaniu prania pieniędzy dociera do najszerszych kręgów polskiego społeczeństwa. Przyjmując jakąkolwiek ustawę parlament precyzyjnie określa datę jej wejścia w życie. Jest to termin formalny. Trwałe zakorzenienie się nowej regulacji prawnej w społecznej świadomości jest natomiast procesem na ogól długotrwałym, zwłaszcza gdy jej treści są nowatorskie - a niewątpliwie taką jest wspomniana ustawa. Monografia dr. J. W. Wójcika stanowi nieocenione kompendium wiedzy o problematyce prania pieniędzy, o prawnych i praktycznych aspektach przeciwdziałania temu przestępstwu, a co najważniejsze, o jego polskich uwarunkowaniach. Jestem przekonany, że stanowić będzie nieocenioną pomoc nie tylko dla prawników, naukowców i studentów prawa, ale również dla dziennikarzy, pracowników administracji publicznej, polityków. Nade wszystko jednak mam nadzieję, że stanie się ona nieodłączną pomocą dla wszystkich pracowników instytucji finansowych, odpowiedzialnych za realizację ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, przyczyniając się w ten sposób do jeszcze skuteczniejszego zwalczania przestępczości w Polsce.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)