Biblioteka Publiczna

Poradnictwo pedagogiczne : przegląd wybranych zagadnień

Autor: Skałbania, Barbara.

Człowiek od zawsze potrzebował bliskości z druga osobą, kontaktu emo­cjonalnego, wsparcia i pomocy w trudnych sytuacjach życiowych. Rozwój cywilizacyjny i postęp technologiczny przyczynia się do doskonalenia funk­cjonowania człowieka pod względem organizacyjnym czy technicznym, ale coraz częściej jest źródłem jego problemów osobowościowych, emocjonalnych. Paradoks polega na tym, że wraz z ogólnym postępem i

intensywnym rozwo­jem społecznym występują czynniki hamujące, zakłócające prawidłowy proces funkcjonowania jednostki. Kryzys wartości, autorytetu, osobowości rodzi za­potrzebowanie na różne formy pomocy, poradnictwa i wsparcia, bardziej czy mniej profesjonalnego. Zarówno jednostka, rodzina, jak i szkoła są osadzone w przestrzeni, która jest wypadkową wielu zdarzeń, sytuacji, wpływów, two­rzących swoisty układ wzajemnych uwarunkowań. Okres transformacji i prze­obrażeń obejmuje wszystkie sfery życia człowieka, wpływając na realizację jego podstawowych funkcji i zadań wynikających z przypisanych ról społecznych.Indywidualne możliwości i umiejętności decydują o poziomie społecznego i emocjonalnego funkcjonowania człowieka w różnorodnych sytuacjach oraz o zdolności do radzenia sobie z trudnościami dnia codziennego. Obejmują one umiejętności komunikacyjne, interpersonalne oraz przystosowawcze, które można rozwijać i kształtować. Niejednokrotnie samodzielne zmaganie się z nie zawsze sprzyjającą nam rzeczywistością przekracza możliwości danej osoby, która oczekuje pomocy i interwencji osób trzecich czy profesjonalnych instytu­cji. Mechanizm zapotrzebowania na poradnictwo i pomoc ma bardzo złożony charakter i jest historycznie uwarunkowany - często zdarza się, że stosowane dotychczas sposoby reagowania i działania rutynowego nie zawsze sprawdzają się w nowych, zaskakujących sytuacjach. Doświadczenia związane z sukcesem przy rozwiązywaniu problemu motywują i ukierunkowują nasze działania, ale każda porażka zbliża do izolacji, wycofania się czy marginalizacji życia spo­łecznego.Pomoc wzajemna nie jest zjawiskiem nowym, nie jest także "wynalazkiem" ostatnich czasów korzystanie z pomocy osób kompetentnych: mędrców, dorad­ców, wróżbitów, ekspertów, terapeutów, konsultantów, to jednak dzisiaj nie tylko jest to pomoc znacznie bardziej rozpowszechniona, ale i bardziej wyspecjalizo­wana, a przede wszystkim niezbędna. Na jej kształcie, sposobie jej poszukiwania i rodzaju jej wykorzystywania odciska się całe zindywidualizowanie życia ludzi, wielorakość przeżywanych przez nich problemów, złożoność ich tożsamości i nie­powtarzalność ich biografii[1] .Życie człowieka w świecie ponowoczesności[2] cechuje ustawiczny pośpiech, konieczność ciągłych wyborów z nieskończonej liczby możliwości, a tempo i zakres zmian zachodzących w codziennym życiu przekraczają często zdolno­ści adaptacyjne jednostki, czego konsekwencja są stany bezradności i niemocy, podejmowanie zachowań ryzykownych, poczucie zagubienia się, małej przy­datności i niedoskonałości, lęk o własną tożsamość, lęk przed utratą standardu życia czy przedmiotowym traktowaniem. Ta złożona sytuacja wyznacza różne drogi korzystania z usług poradniczych. Jedną z nich jest traktowanie porad­nictwa jako panaceum na wszelkie rozterki życiowe, kiedy pomoc nabiera cech permanentnych i staje się środkiem niezbędnym do normalnego funkcjonowa­nia. Powszechne przekonanie o wszechobecnym kryzysie uzależnia niektóre osoby od pomocy i poradnictwa, a doradcy wykorzystują sytuację "urynkowie­nia ryzyka". Inne podejście do problematyki pomocy i poradnictwa akcentuje pozytywny wpływ pomocy w procesie mobilizowania jednostki do pokonania własnych problemów z wykorzystaniem indywidualnych możliwości, a ocze­kiwanie rozwiązania problemu przez inne osoby to ostateczność, która ma miejsce w sytuacji nieskuteczności podejmowania własnych działań. Zastoso­wanie konkretnego rodzaju pomocy warunkowane jest wieloma czynnikami związanymi z osobą wspomaganą i osobą wspomagającą (doradcą, ekspertem, konsultantem).Powodem skłaniającym do napisania tej publikacji były moje wieloletnie doświadczenia w pracy poradniczej (poradnia psychologiczno-pedagogiczna) oraz zapotrzebowanie akademickie na praktyczne ujęcie zagadnień związa­nych z poradnictwem pedagogicznym. Naukowe opracowanie poruszanych zagadnień pedagogicznych wzbogacone zostało przykładami rozwiązań prak­tycznych, stosowanych w odniesieniu do różnych grup osób wspomaganych (dzieci i młodzieży, rodziców, nauczycieli, osób uczestniczących w procesie wychowania). Zamieszczone w publikacji przykładowe narzędzia pracy do­radcy czy praktyczne ćwiczenia, skłaniające do refleksji nad relacją wiedzy studentów z własnym doświadczeniem, mają pokazać praktyczny wymiar poradnictwa, z jakim spotkają się w przyszłej pracy zawodowej. Rozważania obejmują treści związane z rozumieniem i uwarunkowaniami sytuacji poradni­czej, podmiotowością i przedmiotem oddziaływania poradnictwa, kształtowa­niem się rodzajów poradnictwa i ich związku z psychologicznymi koncepcjami człowieka oraz filozoficznych aspektów procesu pomagania. Terminy "pomoc" i "poradnictwo" traktuję jako synonimy, przyjmując definicję poradnictwa ro­zumianego jako proces niesienia pomocy.Książka podejmuje wybrane zagadnienia teoretyczne w ujęciu filozoficz­nym, psychologicznym, socjologicznym, pedagogicznym, podkreślając in­terdyscyplinarny charakter problematyki. Starałam się wnikliwie, a zarazem przystępnie, omówić zagadnienia związane z poradnictwem dydaktyczno-wy­chowawczym w kontekście pomocy ukierunkowanej na problem dojrzałości szkolnej, niepowodzeń szkolnych, trudności wychowawczych czy problematyki pomocowej w wypadku niepełnosprawności. Analizowane treści odnoszą się do obszaru pomocy, wspomagania i poradnictwa realizowanych w wymiarze edukacyjnym.Omówiłam podstawowe rodzaje poradnictwa, których celem jest opty­malizacja procesu wychowania dzieci i młodzieży, uwzględniając działania realizowane w układzie relacji międzyosobowej (nauczyciel - rodzic - uczeń -specjalista) oraz w ramach systemu instytucji wspomagających zadania i funkcje środowisk wychowujących (poradnie rodzinne i psychologiczno-pedagogiczne). Jednym z podstawowych warunków udzielania skutecznej pomocy jest znajo­mość problematyki będącej przedmiotem relacji poradniczych, dlatego w książce znajdują się informacje dotyczące powszechnie spotykanych zjawisk w obszarze edukacyjnym, które mogą stanowić problem poradniczy.Prezentując wybrane zagadnienia z obszaru poradnictwa pedagogiczne­go, wykorzystałam dotychczasowe informacje i publikacje, uaktualniłam je i wzbogaciłam o własne doświadczenia praktyczne. Z uwagi na szeroki zakres tematyczny zagadnienia, w książce opisane zostały wybrane aspekty porad­nictwa w ujęciu pedagogicznym, których znajomość jest niezbędna w procesie przygotowania zawodowego.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)